Menu toggle

De pannenkoekenbakster

(De Pannenkoekenbakster, Rembrandt van Rijn, Musea Brugge - Groeningemuseum)

Voor veel mensen is twee februari, de dag waarop we Maria Lichtmis vieren, een dag waarop pannenkoeken worden gegeten. Maar het is ook een christelijk feest waarop kaarsen worden gewijd, processies uitgaan en pasgeborenen worden gezegend in de kerk.

 Maria Lichtmis herdenkt het zuiveringsritueel van Maria na haar bevalling. In het oude Israël werden vrouwen als onrein beschouwd tot veertig dagen na de bevalling van een jongen en tachtig dagen na de bevalling van een meisje. Tijdens die periode mochten vrouwen de tempel niet betreden. Op de veertigste dag moesten de rijken een lam offeren zodat ze wettelijk gereinigd zouden zijn. Maria offerde twee duiven, het offer van de armen, omdat ze zich geen lam kon veroorloven. Tot de jaren 1960 was het ook bij ons gangbaar dat de moeder binnen de negen dagen een kerkgang deed om gezuiverd te worden van haar onreine toestand. Ook smeekten ze Maria’s genade over hun kind af. Vandaag leeft die laatste traditie nog door in de vele kinderzegeningen die op die dag worden georganiseerd. In veel parochies wordt die dag ook een receptie georganiseerd waarna ouders de doopplaatjes van hun kinderen die in het afgelopen jaar zijn gedoopt, mee naar huis mogen nemen.

Er is weinig zekerheid over de oorsprong van dit feest, al melden verschillende bronnen dat het feest in Jeruzalem al in de vijfde eeuw voorkwam. Van daaruit zou het feest aangenomen zijn door de volledige Griekse Kerk. In de Rooms-Katholieke Kerk werd het feest ingesteld in het jaar 494, door de toenmalige paus Gelasius. Het feest werd toen vooral gevierd met processies waarin brandende kaarsen werden rondgedragen. De gewoonte om ook de kaarsen te wijden in de kerk zou pas uit de elfde eeuw dateren. In tegenstelling tot in landen als Frankrijk, Tenerife of Peru wordt Maria Lichtmis bij ons niet meer uitbundig gevierd. Voor velen is de betekenis van het feest dan ook ongekend.

 Een traditie die door veel mensen wel in ere wordt gehouden, is het eten van pannenkoeken op die dag. Vroeger kon de plattelandsbevolking maar op twee dagen van job veranderen, namelijk op 11 november (Sint-Maarten) en 2 februari (Maria Lichtmis). Dat was een feestelijke gebeurtenis die gevierd werd met haardkoeken. Later zouden dat dan pannenkoeken geworden zijn. Vandaar het spreekwoord ‘er is geen vrouwke zo arm, of ze maakt op lichtmis haar panneke warm’.Wie op 2 februari ’s avonds pannenkoeken eet, zou volgens het volksgeloof het hele jaar door rijk en gelukkig zijn. (Bron: www.lecavzw.be)

 Voor wie meer wil weten over dit feest: op 1 februari gaat er in de namiddag in het Volkskundemuseum een lezing door over dit feest. Meer info op: https://www.visitbruges.be/marialichtmis